เมื่อวันที่ 22 ม.ค. โลกออนไลน์ต่างพูดถึงกันเป็นอย่างมากอยู่ในขณะนี้ ภายหลังจากที่แฟนเพจที่มักเผยแพร่ความรู้ทางการแพทย์อย่าง “Tensia” ได้ออกมาเปิดเคสหายาก โดยระบุว่า “หญิง 24 ปี ไม่มีโรคประจำตัวใดๆ ปวดท้องขวาบน ทำ CT เจอก้อนที่ใจกลางตับขนาดมหึมา (8 เซนฯ) ผลชิ้นเนื้อออกมาเป็น เยื่อบุมดลูก” ใช่แล้วค่ะ นี่คือหนึ่งใน Rare case ของเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ ซึ่งคราวนี้ไปเจริญในเนื้อตับเลย (Hepatic endometriosis)
ปกติเยื่อบุมดลูก ควรจะอยู่ในมดลูก งอกตามรอบเดือนจากฮอร์โมนเพศ แล้วลอกออกมาเป็นเลือดประจำเดือน แต่ภาวะ endometriosis นี้คือ มีเยื่อบุมดลูกงอกตามรอบเดือนที่อวัยวะอื่น ซึ่งที่พบบ่อยคือรังไข่ (Chocolate cyst), ผิวลำไส้ด้านนอก
ซึ่งทฤษฎีที่อธิบายได้คือ เยื่อบุมดลูกที่มีเซลล์ต้นกำเนิดปนมากับเลือดประจำเดือน ไหลย้อนมาทางปีกมดลูก แล้วกระจายไปในช่องท้อง ซึ่งระบบภุมิคุ้มกันเคลียร์ไม่หมด มันเลยโต แต่ถ้าเป็นกลไกนี้จริง มันควรจะแปะที่ผิวตับมากกว่า แต่เคสนี้นางแทรกใจกลางตับเลย ทำให้ไม่รู้ว่ามันไปได้ไงเช่นกัน อาจจะอธิบายตาม Halban’s theory ก็ได้ที่มันไปตามเลือดและน้ำเหลือง
คนไข้รายนี้จริงๆ ตามที่บทความรายงานคือ จากภาพ CT และตรวจอื่นๆ ไม่ได้คิดถึงเยื่อบุมดลูกเลย ผ่าตัดไปเรียบร้อยแล้วส่งชิ้นเนื้อ (Frozen section) ถึงจะรู้ว่า อ้าว เยื่อบุมดลูกนี่หว่า ไม่ใช่กลุ่มเนื้องอกที่ตับ “ภาวะนี้ไปกันได้ไกลขนาดนี้เลยค่ะ ล้ำไปเกาะที่ปอดจนปอดรั่วก็มี และที่โหดสุดๆ คือไปสมองค่ะ”
สำหรับ “เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ (endometriosis)” นั้น ทางเพจเคยระบุข้อมูลว่าคือภาวะที่มีเยื่อบุมดลูกไปงอกเติบโตนอกมดลูก โตตามรอบเดือน และสลายตามรอบเดือน แต่หลุดไปไหนไม่ได้ สร้างการอักเสบเรื้อรัง จนปวดประจำเดือนรุนแรง ปกติแล้วเยื่อบุมดลูกที่ชื่อ endometrium จะอยู่ชั้นในสุดของมดลูก คอยหนาขึ้นตามฮอร์โมน estrogen ในรอบเดือน เพื่อใช้เป็นพื้นที่สำหรับฝังตัวของตัวอ่อน หากไม่มีตัวอ่อนมาฝัง จะหลุดลอกออกมาเป็นประจำเดือน
ภาวะเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่คือ มีเนื้อเยื่อ endometrium นี้ไปปรากฏตัวที่อื่น เช่น
-ฝังเข้าไปในชั้นกล้ามเนื้อของมดลูก (Adenomyosis)
-ผิวรังไข่ (Chocolate cyst)
-ผิวเยื่อบุช่องท้องที่ผิวนอกมดลูก
-ผิวนอกลำไส้
-รอยต่อระหว่างมดลูกกับลำไส้
-บางคนไปไกลถึงเยื่อหุ้มปอด, ไกลสุดๆ คือไปถึงสมองเลย (พบน้อยมากๆ)
ผลจากการที่มันไปเจริญที่อื่นคือ มันจะโตตามรอบเดือน เหมือนกับตอนที่มันอยู่ในโพรงมดลูกเลย ยิ่งโตก็ยิ่งมีหลอดเลือดมาเลี้ยง เซลล์เม็ดเลือดขาวพยายามมาจัดการ ทำให้เกิดการอักเสบบริเวณนั้น แถมสิ้นรอบเดือน เยื่อบุมดลูกปกติก็จะลอกออกมาเป็นประจำเดือน แต่เยื่อบุที่มันเจริญผิดที่ มันติดแหง่กไปไหนไม่ได้ ก็สะสมอยู่ตรงนั้น อัดมากขึ้นจนถึงยืดผนังของอวัยวะที่มันเกาะอยู่ กระตุ้นการอักเสบรุนแรงขึ้น..
ขอบคุณภาพและข้อมูลจาก @Tensia
